| Goed Voorbeeld: | Kersenboogerd Fit |
| Locatie: | Gezondheidscentrum Kersenboogerd |
| Partners: | Stichting Netwerk, Big Move GGZ |
| Contactpersoon: | Joke Brouwer |
| Telefoon: | 0229 241 044 |
| Doel: | zowel psychisch als lichamelijk kwetsbare wijkbewoners op weg helpen naar een structurele bewegingsactiviteit, die zowel lichamelijke als geestelijke gezondheidswinst oplevert. |
| Aanpak: | deelnemers kunnen een jaar lang gesubsidieerd sporten in de wijk. Ze worden begeleid door vrijwillige ?beweegmaatjes? en professionele Big Move-begeleiders. |
Kwetsbare wijkbewoners sterker door sport
Een succesvol beweegprogramma voor GGZ-patiënten vroeg om een vervolg. Om zo bij deelnemers de drempel om te sporten laag en de motivatie hoog te houden. In Hoorn nam Gezondheidscentrum Kersenboogerd het voortouw en maakte partners enthousiast. Resultaat: het project Kersenboogerd Fit, dat zorgt voor nóg meer in verbinding met de wijk en steeds meer kwetsbare mensen lichamelijk en psychisch fit maakt. Directeur Joke Brouwer over een effectieve strategie voor de aanpak van beweegarmoede.
De voorloper van Kersenboogerd Fit is het BigMove GGZ-programma. Het gezondheidscentrum startte er in 2011 mee. “Omdat we er via onze wijkscan achter waren gekomen dat in de wijk Kersenboogerd veel GGZ-problematiek bestaat. Voor die groep mensen wilden we meer doen”, blikt Joke Brouwer terug. Het doel van het BigMove zorgprogramma is om mensen met tweedelijns GGZ-problematiek én een chronische ziekte in een groep te laten bewegen. De BigMove organisatie zorgt voor begeleiding door een GZ-psycholoog en door fysiotherapeuten van het gezondheidscentrum die hiervoor speciaal door Big Move zijn opgeleid.
Het programma duurt een half jaar en kost de deelnemers niets; het wordt namelijk betaald vanuit de zorgverzekering. De bedoeling is dat de deelnemers daarna zelfstandig als groep doorgaan met sport en beweging. “Big Move loopt goed, maar mensen zover krijgen dat ze na het programma doorgaan met sporten, bleek heel lastig. Daarom hebben we, in samenwerking met het gemeentelijk Sportopbouwwerk en de wijkopbouwwerker, het project Kersenboogerd Fit opgezet. ZonMw heeft hiervoor een 2-jarige subsidie gegeven vanuit het programma Sportimpuls. In september 2013 ging de eerste groep van start.”
Eigen kracht
Deelnemers aan Kersenboogerd Fit kunnen een jaar lang voor 2 euro per keer meedoen aan een sport- of beweegactiviteit, maar dan zonder intensieve GGZ-begeleiding. Wie het programma een jaar lang goed volhoudt, ontvangt de eigen bijdrage als ‘bonus’ terug. De eigen kracht wordt verder versterkt, zodat na dit jaar het sporten zelfstandig voortgezet kan worden. Daarnaast zet Kersenboogerd Fit de deuren open voor een bredere groep wijkbewoners. Ook mensen met lichtere psychische klachten kunnen zich ervoor aanmelden. Het aanbod bestaat uit wandelen, yoga, zwemmen en jeu-de-boules.
Bouwen aan een wijk met zoveel mogelijk beweegmogelijkheden. Daar gaat het de initiatiefnemers van Kersenboogerd Fit om. Zorgen voor lage drempels en rekening houden met de doelgroep. “Zij hebben vaak allerlei sores tegelijk, bijvoorbeeld met geld, huisvesting of opvoeding van kinderen. Ook hebben deze mensen als gevolg van hun psychische problematiek moeite met dagritme en discipline. Dan is de stap naar een beweegactiviteit erg uitdagend. Daarom willen wij een brug leggen tussen zorg en sport; een brug waar mensen op een gerieflijke manier overheen kunnen wandelen.”
Voor Joke Brouwer is het logisch dat een gezondheidscentrum bij een initiatief als Kersenboogerd Fit de kartrekker is. “In de zorg ben je altijd bezig met gezondheid, met leefstijl. Kijk maar eens wat de praktijkondersteuners op dat gebied allemaal doen. Bewegen bevordert op allerlei gebieden de gezondheid. Maar dan moeten er ook voor kwetsbare mensen adequate mogelijkheden zijn om hiermee aan de gang te gaan. Anders doen deze mensen niet mee.”
Kennismakingslessen
Binnen het Big Move programma zijn belangrijke lessen voor het vervolg meegenomen, zegt Joke Brouwer. “Zo’n Big Move groep blijkt veel moeite te hebben met wisselingen. De overgang naar Kersenboogerd Fit moet dus geleidelijk gaan. Daarom hebben we sportverenigingen in Hoorn gevraagd om kennismakingslessen te geven. Zo kan de groep zelf bepalen hoe ze het liefste verder wil.”
Ook de introductie van ‘beweegmaatjes’ maakt de overgang makkelijker. Het welzijnswerk leidt hiervoor vrijwilligers op. De beweegmaatjes begeleiden mensen naar sportverenigingen, zorgen voor morele ondersteuning en houden de vinger aan de pols. “Als ze merken dat iemand de sportles overslaat, wordt er even met die persoon gebeld.” Op hun beurt krijgen deelnemende sportverenigingen ook ondersteuning. BigMove verzorgt voor deze verenigingen een drietal clinics over het omgaan met psychisch kwetsbare mensen.
Doelgroep verbreed
Nu de doelgroep is verbreed naar wijkbewoners met lichte psychische problemen, wordt er meer ingezet op zelfmanagement. “Mensen moeten zich hiervoor zelf aanmelden. Wel kan een zorgverlener ze erop attenderen. Big Move is uitsluitend beschikbaar op verwijzing van een zorgverlener.” Om bekendheid te geven aan Kersenboogerd Fit, zijn er folders gemaakt. Ook werden persberichten verstuurd. Binnen het gezondheidscentrum zorgen themabijeenkomsten voor de nodige informatie naar alle disciplines. “De bedoeling is dat het steeds breder bekend wordt in de wijk, als een olievlek. Hier wonen veel mensen met GGZ-problemen. Het is zo belangrijk dat ze meedoen, participeren en een gezonde leefstijl ontwikkelen. Een beweegactiviteit kan hieraan bijdragen.”
In de folder vertellen deelnemers over hun ervaringen. Zo zegt Sylvia over BigMove: “Iedereen moet weten dat dit bestaat. Niet alleen de zorg, ook de gemeente en sociale dienst. Ik zit al vijf jaar in een draaimolen van drie stappen vooruit en vijf achteruit. Nu voel ik me veel sterker.” Ze had wel behoefte aan een vervolg en vindt Kersenboogerd Fit ‘geweldig’. “We doen yoga, echt ontspanning en dat past bij ‘ons soort mensen’. Dat zou ik zelf nooit kunnen betalen.” Actief zijn in een groep is prettig, geeft ze aan. “Vooral doordat het onderling contact blijft en je je praatje hebt tijdens het sporten.”
Met z’n allen
Binnen het gezondheidscentrum werken vooral de huisartsen, praktijkondersteuners en fysiotherapeuten nauw samen rondom Kersenboogerd Fit. Een van de huisartsen volgt de kaderopleiding GGZ. Een assistente van de fysiotherapeuten regelt de aanmeldingen en dient als contactpersoon voor praktische vragen. De fysiotherapeuten informeren ook andere praktijken binnen de huisartsengroep in de wijk. Deze huisartsen verwijzen nu ook naar Kersenboogerd Fit. Hetzelfde geldt voor wijkverpleegkundigen en jeugdverpleegkundigen die betrokken zijn bij psychisch kwetsbare ouders.
Iedereen is enthousiast, merkt Brouwer. “Omdat we patiënten iets te bieden hebben en de lijnen kort zijn. Medewerkers merken dat de mensen er iets aan hebben. Ze zien niet voor niets het aantal aanmeldingen stijgen. Dat geeft een trots gevoel.”
De aansturing van Kersenboogerd Fit wordt deels betaald uit de Sportimpuls-subsidie van ZonMw en deels uit de geïntegreerde eerstelijns samenwerkingsgelden. Het is goed dat het gezondheidscentrum een spin-in-het-web positie heeft, stelt Brouwer. “Wij kunnen flexibel opereren en snel schakelen met verwijzers. Bij de gemeente werkt het nu eenmaal toch wat bureaucratischer. Daarnaast faciliteer ik medewerkers op allerlei gebieden. De werkdruk bij de individuele zorgverleners is heel hoog. Zij kunnen niet ook nog allerlei organisatorische zaken erbij doen.”
Goede relaties
Joke Brouwer zit nog steeds de projectgroep met kernpartners voor. Ook het goed onderhouden van contacten met deze samenwerkingspartijen is belangrijk en kost tijd. “Aanvankelijk stelde de gemeente zich erg voorzichtig en formeel op. Nu werken we heel goed samen. De sportopbouwwerker heeft goede relaties met de verenigingen; daar kunnen wij gebruik van maken. Het welzijnswerk doet veel rondom de begeleiding van de groepen. We doen het echt met z’n allen.”
Deze goede relaties leveren iedereen iets op. Toen de gemeente in de knel zat omdat een bewegingsgroep voor ouderen niet meer in het naastgelegen woonzorgcentrum terechtkon, schoot het gezondheidscentrum te hulp. “De ouderen sporten nu hier, in een ruimte van de fysiotherapie.” Andersom raakte de gemeente Hoorn geïnspireerd door Kersenboogerd Fit, weet Joke Brouwer. “Vanaf september 2014 organiseert en betaalt de gemeente een wekelijkse sportinstuif in de wijk, speciaal voor de GGZ-doelgroep.”
Wat ze erg leuk vindt: bij een gemeentelijk sportproject voor kinderen met overgewicht krijgen ouders een kwart van de contributie terug als het hele programma gevolgd is. “Volgens mij hebben wij ze op dat idee gebracht, want iets vergelijkbaars doen we al vanaf het begin van BigMove”, lacht ze.
Betaalbaar
Joke Brouwer is overtuigd van het nut van Kersenboogerd Fit, ook vanuit het oogpunt van kostenbesparing. Wie zich lichamelijk en geestelijk fitter voelt, stapt immers minder snel naar een arts. Wel pleit ze ervoor dat de beweegactiviteiten betaalbaar blijven voor mensen met een laag inkomen. Anders is het risico op afhaken aanzienlijk, luidt de waarschuwing. Brouwer hoopt dat de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en/of de zorgverzekeringen een oplossing bieden. Voordat ze in 2016 met pensioen gaat, wil ze daar graag nog enkele goede gesprekken over voeren.
Hulpmiddelen
Publicaties